Over leven
Niemand heeft de absolute zekerheid dat hij morgen nog leeft. Maar wat morgen ook mag brengen, het verleden behoort ons toe. Rond het jaareinde blikken we dus terug op enkele feiten uit het nabije verleden en wenden we ons steven naar de toekomst, tevens verwijlend bij het heden.
Premetrostation ‘Handel’. Ik klim de trappen op en kom in de omgeving van het Stuyvenberg ziekenhuis in Antwerpen. Enkele minuten later sta ik in de kamer bij Sus (Geens). Sus herkent mij, het doet ons allebei zichtbaar deugd. Ik zit aan het ziekbed van een monument in de Vlaamse Volkskunst. Bewegen valt hem moeilijk, maar zijn geest werkt. Sus prevelt. Ik leg mijn oor aan zijn lippen en hoor: ... 42 publicaties ... Ja Sus, je hebt meer dan duidelijk gemaakt aan de wereld waarvoor je stond en staat. Naast al die publicaties van IVV waar jij een sterke hand in had, zijn er nog tal van onafgewerkte manuscripten in je archieven. Nu gaat je gezondheid echter voor. We duimen voor een zo goed mogelijk herstel, omringd en gesteund door zoveel fijngevoelige mensen in je familie.
De week van de smaak hebben we ook weer overleefd. Het welslagen van initiatieven in Vlaanderen hing eens te meer af van vrijwillige inzet. In Stekene hielden we er een aantal fijne koekjes aan over. De plaatselijke cultuurdienst organiseerde voor meer dan 100 aanwezigen een heuse verkiezing op basis van smaak, receptuur en toch ook het aantal supporters. Het Stekens mes, het cramme-koekje, het baksteenkoekje, het viskoekje en de Stekense tegel namen het tegen mekaar op. De ontwerpers-makers lichtten hun creatie geschiedkundig en culinair toe. Zowel professionele bakkers, gelegenheidskoks als een schoolgemeenschap waren betrokken partij. Het volk koos. Deelnemen was eens te meer belangrijker dan winnen. Proficiat aan het Gemeentebestuur, inzonderheid de dienst cultuur, voor het dynamiserend initiatief. De formule kan gerust herhaald worden met een ander gerecht of lekkernij. Aan belangstellende proevers geen gebrek.
Het tweede traject Vlaamse Dansen van Danspunt blijft vaardige danslustigen aantrekken. Bij het inluiden van 2013 hebben we al drie cursusdagen achter de rug. IVV faciliteert mee door het aan gunstprijs ter beschikking stellen van publicaties (zie ook de advertentie verder in dit nummer van Volkskunst). IVV engageert zich tevens op de dansvloer via het ‘leveren’ van dansleiding. Nieuwe creaties maken een belangrijk deel van de leerstof uit. Daarnaast zoeken dansleiders tevens naar variaties op traditionele dansen, zoals bijvoorbeeld de Oogstkoekenkermis. Dergelijke initiatieven kunnen een meerwaarde betekenen. Zeker wanneer ze de verspreiding van dansen in en buiten Vlaanderen bevorderen. Er blijft wel een huizenhoge nood bestaan aan eenvoudige dansen om mensen zonder al te veel danservaring te activeren. ‘It takes a genius to be simple’ blijft nog steeds van kracht. Globaal blijken trajecten Vlaamse dansen toch rendabel. Het verdient overweging om het initiatief te bestendigen in de toekomst. Overdracht van kennis en kunde werkt inspirerend: als een basis voor overlevering en overleven.
Ondertussen heeft IVV er zijn eerste ongesubsidieerd werkjaar opzitten. Overleven zonder structurele inkomsten lukt totnogtoe. Het geeft een ontspannen gevoel niet meer in het subsidie-keurslijf te moeten lopen. De werkgroepen werken rustig verder in een dienende opdracht aan de immaterieel culturele erfgoedgemeenschap. Het Instituut voor Vlaamse Volkskunst is geen ledenvereniging. Bijdragen van de werkende leden volstaan hoegenaamd niet om IVV financieel zelfredzaam te maken. De abonnementsgelden voor Volkskunst zijn wel dekkend van druk- en verzendingskosten. Daarom besloten we tijdens de jongste Raad van Bestuur om Volkskunst verder uit te geven a rato van vier nummers per jaar. Ons tijdschrift blijft dus een belangrijk middel tot communicatie. IVV ondersteunt volkskunst minnend Vlaanderen via zijn boeken en bundels. We stellen die ter beschikking aan gunstprijzen, om de drempel zo laag mogelijk te houden. Dat beperkt de mogelijke inkomsten, maar helpt het afnemend veld. Teneinde de verspreiding van de boodschap nog meer te bevorderen overwegen we de mogelijkheid om publicaties gewoon beschikbaar te stellen via onze webstek. We houden ook in die omstandigheden een beperkt aantal gedrukte bundels beschikbaar.
In 2012 sloot IVV een akkoord met het KADOC. KADOC is het Documentatie- en Onderzoekscentrum voor Religie, Cultuur en Samenleving van de Katholieke Universiteit Leuven. De medewerkers van KADOC sporen in de mate van het mogelijke zowel historisch als actueel erfgoed op. Via wetenschappelijke inventarisatie wordt het toegankelijk gemaakt voor het publiek. Steeds meer organisaties, families en personen hebben de weg naar KADOC gevonden om er hun vaak rijke en waardevolle archieven in bewaring te geven. Het onderzoekscentrum heeft meer dan 30 strekkende kilometer ruimte beschikbaar voor het bijhouden en beheren van archieven. Archiefstukken kunnen opgespoord worden via gestructureerde indexen. Het materiaal kan in de bibliotheek van KADOC geraadpleegd worden na reservatie. Fotograferen of kopiëren ter plaatse wordt daardoor mogelijk. De jongste Algemene Vergadering van IVV op zaterdag 24 november had plaats in de lokalen van KADOC.
IVV verankert zich nog in andere culturele erfgoedorganisaties. Zo heeft IVV een zitje in de Algemene Vergadering van Heemkunde Vlaanderen. De lopende vacatures in Heemkunde Vlaanderen werden ondertussen ingevuld. De organisatie kan nu op volle kracht varen, steunend op de tienduizenden vrijwilligers en sympathisanten in de heemkundige kringen. IVV streeft naar geregelde bijdragen in de Bladwijzer en mogelijke medewerking aan de thematische nummers van het Tijdschrift, twee waardevolle publicaties van Heemkunde Vlaanderen.
IVV houdt aan zijn ‘klassiekers’. Het vendeltreffen op zondag 25 november jl. is daar één van. Het jaar 2014 betekent niet alleen 100 jaar wereldoorlog I; in datzelfde jaar viert IVV zijn 50-jarig bestaan. We werken nu al aan diverse activiteiten en initiatieven om IVV in de schijnwerpers te plaatsen. Al blijft het IVV-bestaan financieel gehypothekeerd, het moet lukken om met diverse partners uit het erfgoedveld een voldoende verspreidingsgraad te garanderen van een rijke inhoud. Het Instituut voor Vlaamse Volkskunst behoort immers tot de senioren in het erfgoedlandschap: een monument dat niet alleen overleeft, maar ook daadwerkelijk lééft.
We wensen langs deze weg aan alle ons dierbare erfgoedzorgers deugddoende inspiratie in 2013 !
Gert Laekeman
Voorzitter IVV