Van Werchter naar Olen
Hogergenoemd traject zou de uiteindelijk toch mooi uitgevallen zomer kunnen omvatten. We stappen van Werchter naar Olen, maar we maken de nodige omwegen.
Hoe het gewoonlijk begint
Het is een stereotiep gegeven. Amper heb ik mijn laatste examen-student met, ‘succes verder’, het auditorium laten uitwandelen, of dichte drommen jonge mensen verzamelen zich aan het station van Leuven. Zwaar bepakt en geladen wachten ze geduldig op de processie van lijnbussen om hen naar het rockfestival van Werchter te brengen. Vier dagen later treffen we diezelfde jongeren terug aan in Leuven, weze het iets minder fris. Moe maar voldaan begeven ze zich met hun vuile was terug naar huis. Toen ik gisteren, 31 augustus, via de E34 Stekene binnenreed, kon ik een indrukwekkende tentenconstructie bewonderen van Crammerock, ons plaatselijk rockfestival. Tussen deze twee gebeurtenissen heeft de Vlaamse burger meer dan gelegenheid om zijn rock-ambities te bevredigen. Met Rimpelrock en Dranouter wordt zelfs aan de minder jonge en ietwat bezadigder generatie gedacht. Een gouden tijd voor muziekliefhebbers (nu ja muziek ...). Tevens een interessant afzetgebied voor producenten van oordoppen.
Ietwat bescheidener
Volksdansfestivals trekken dan wel geen tienduizenden toeschouwers, maar wie er naar toe gaat of actief participeert op de podia geniet minstens even intens. Hier opent Schoten doorgaans de zomer-reeks. Dit jaar liep de tent weer vol voor groepen uit Borneo, Bulgarije, Chili, China, USA, Turkije, en van eigen bodem Gelmel, Jan Pirrewit en Pajottenland. We kregen naar gewoonte een universeel beeld van wat dans kan betekenen. Eskisehir uit Centraal-Anatolië bekoorde het publiek van bij het begin met drie dansers kunstig verkleed in ‘poppen’ en een speciale lichaamsbouw als komisch resultaat. The Chinese groep uit Yunnan bracht ons een sterk symbolische vertoning waarbij de lange vingernagels de kunstige armbewegingen van de meisjes accentueerden. De kleurrijke kledij en opzwepende ritmes van Zdravets uit Bulgarije kwamen mede door een puike choreografie tot hun recht. Ietwat verrassend maakten zowel de Chinese als de Bulgaarse groep gedeeltelijk gebruik van opgenomen muziek. De bijna uitsluitend vrouwelijke Trinity Irish Dancers uit Chicago deden het podium daveren met volbloed tepdance. De jonge groep kwam al voor de vijfde keer naar Schoten sedert 1991. Dit keer waren ook twee mannelijke leden van de partij: zij probeerden mekaar de loef af te steken met kunstige individuele combinaties. Met het Ballet Folklorico Carahue uit Chili verhuisden we onder andere naar het Paaseiland voor een polynesische vertoning. Kufa uit Borneo kon het publiek bekoren door de acrobatische sprongen tussen heen en weer bewogen bamboestokken. Hello! Schoten liet ons voor de 54ste keer de wereld zien. Zoals al gemeld is Schoten lang niet het enige festival in Vlaanderen.
Niet iedere groep heeft een jaarlijkse traditie. Drieske Nijpers uit Sint-Gillis-Waas bijvoorbeeld houdt het bij een vijfjaarlijkse Drieskes Kerremes. Al 45 jaar lang staan de Drieskes op het podium. Dit jaar verwelkomden ze groepen uit Roemenië, Finland, Kroatië, Oekraïne en Spanje (Galicië).
Dophei uit Vosselaar mocht het seizoen afsluiten. Dophei blaast dit jaar 50 kaarsjes uit. Om de twee jaar haalt Dophei de wereld in huis, zeker ook dit jaar. India, Macedonië, Polen, Morrisdansers uit Ipswich en Dophei zelf zorgden voor een levend podium. Na gala-voorstellingen kwamen de festivalgroepen ook naar een snikheet Olen op 19 augustus. Gelukkig zorgden de bomen op de gezellige dries voor een nog net leefbare temperatuur. Festival op het dorpsplein tussen een genietend publiek. Nadat de laatste misterieuze ritmes van de Macedoniërs waren verstomd, viel ook min of meer het doek over een zomer vol festivals.
Vrijwilligers
Rock- of volksdansfestivals: beide behoren tot het ‘volksvermaak’ zoals het in termen van immaterieel cultureel erfgoed heet. Rockfestivals trekken tienduizenden toeschouwers. Werchter wordt wel eens als voorbeeld van zelfbedruipende cultuur geciteerd. De organisatie heeft ondertussen de nodige terreinen verworven voor het festival, parking en kampeerzones incluis. Een dergelijke massa volk trekt meteen publiciteit aan. De media dragen bij tot het succes via reportages. Kortom het geheel mag als een professioneel circuit beschouwd worden, zoveel is duidelijk. Volksdansfestivals zijn ontstaan in kleinere gemeenschappen. In principe komen de groepen gratis, krijgen ze gratis logement en leidt een schare vrijwilligers het geheel in genietbare banen. Toch horen we aan de zijlijn dat het zowel financieel als organisatorisch geen sinecure is om festivals rond te krijgen. Steeds frequenter vervangen gezamenlijke slaapplaatsen gastfamilies. Onvoorziene omstandigheden vragen zwaar kunst- en vliegwerk en leiden tot bijkomende kosten, zoals tijdens de jongste Europeade in Padua. Uitverkochte rockfestivals langs de ene zijde, hard zwoegende organisatoren van volksdansfestivals langs de andere. Wat kunnen we leren van onze rock-collega’s? In welke mate kan volksmuziek (met de nodige ruimte voor experimenteren) een brug slaan en mensen op rock-weiden aan het dansen brengen (naast luisteren met oordoppen)? Kleine folkpodia zoals ’t Ey in Belsele en ’t Smiske in Asse, maar ook centra zoals Muziekmozaïek in Gooik en Folk Experience in Dranouter kwamen eerder dit jaar onder druk te staan wat subsidie betreft. Pre-subsidie-adviezen stralen niet bepaald van enthousiasme. Ze hebben een te beperkte draagkracht, werken onvoldoende met anderen samen en zijn niet vernieuwend genoeg. Terug grijpen naar historische bronnen geeft ons alvast een inzicht in muziekcultuur. Veel volk verwacht is een boek over populaire muziekcultuur in Vlaams Brabant sinds 1800. Aandachtspunten zijn gemeenschapsbeleving, uitwisseling en opvoering. IVV wil zeker een bijdrage leveren en gaat op zoek naar opportuniteiten voor ruime samenwerkingsverbanden.
Danscultuur
We keren terug naar dans als afsluiter. Het eerste nummer van Tijd-Schrift, uitgegeven door Heemkunde Vlaanderen heeft als thema dans en vermaak. We vinden daarin een interessante bijdrage over de balcultuur in Antwerpen tijdens de 18de eeuw. De auteur Timothy De Paepe slaagt erin opinies en gewoonten weer te geven qua dans in die periode. Ingenieuze reconstructies leren ons dat het Antwerpse Theater van het Tapissierspand oorsponkelijk geconcipieerd was voor theater en opera. De zaal bestond uit een indrukwekkend diepe scène, een parterre en drie verdiepingen loges. Aanvankelijk werd tijdens de bals gedanst op het podium. De belangstelling voor bals nam dermate toe dat een constructie werd voorzien om de parterre op gelijke hoogte te brengen met het podium. Het theater werd daardoor een heuse balzaal met toegang naar een koffiehuis. In 1746 zorgden de bals al voor 33% van de inkomsten uit het theater.
De geschiedenis geeft ons vertrouwen. Danscultuur blijft, ook al veranderen de omstandigheden. Met volksmuziek als drijvende kracht moet het lukken om de liefde voor de daarbijhorende dansvormen in Vlaanderen te cultiveren. Na een bruisende zomer: tijd voor bezinning.
Gert Laekeman
Voorzitter IVV