De lied- en volksdansbeweging tijdens het interbellum
In tegenstelling tot meerdere van onze omliggende landen kwam de belangstelling voor de zogenaamde toegepaste volkskunde slechts op dreef na de Eerste Wereldoorlog. Er was enerzijds een liedbeweging, die tot doel had de muziek van oudere en jongere toondichters uit eigen land te promoten. Anderzijds was er de volksdansbeweging, die vooral succes kende in Groot-Brittannië en Duitsland. Dat was ook de verklaring waarom in Vlaanderen het dansrepertoire toen vooral uit deze regio's stamde.
De studiekring van 1964 als basis van het dansarchief
Het zou echter tot na W.O.-II duren vooraleer er enige aandacht uitging naar eigen danstradities. In oktober 1964 kwamen op het Kasteel van Schoten een aantal dansdeskundigen bij elkaar. Op de eerste contactvergadering op 17 oktober 1964 waren aanwezig: Omer François, Frans Geens, René Lepeer, Ernest Van Eynde, Etienne Vankeirsbilck, Vic Van Velthoven, Siegfried Verbelen. Dree Pauwels was verontschuldigd, maar speelde in elk geval mee. Men wenste geen eigen organisatie of federatie tot stand te brengen, maar eerder een studiekring, zonder enige hiërarchie, waar op basis van vriendschap kon worden samengewerkt. Tijdens de volgende vergadering werd Frans Geens gevraagd de taak van moderator en verslaggever op zich te nemen. Er was in de eerste plaats de ervaring dat in de nochtans bloeiende volksdansbeweging onze eigen volkscultuur al te weinig gekend en beoefend werd. Daarenboven was er de ervaring dat buitenlandse deskundigen, bij het zien van de nog enkele gekende Vlaamse dansen, hieraan een grotere danstechnische waarde hechtten dan we zelf ooit vermoed hadden. De nieuwe studiekring formuleerde haar taak als volgt: opzoeken, verzamelen, vastleggen en uitgeven van Vlaamse volksdansen en ijveren voor de uitbreiding van een Vlaams dansrepertoire. De studiekring nam resoluut het besluit om een speurtocht in te zetten naar mogelijke sporen van vroegere danstradities. Het is een zoektocht geworden waarvan de resultaten alle verwachtingen opmerkelijk overtroffen hebben. Bij volksmuzikanten en oudere personen, vooral dan uit het Brabantse en Kempense Gildenwezen, kon heel wat worden opgedolven. Wat liederen en dansmuziek betroffen waren het vooral Hubert Boone en Herman Dewit, die het voortouw namen. Wat de dansuitvoeringen betrof kon het inmiddels opgerichte Vlaams Dansarchief een uitgebreid archief aanleggen. Het ging om materiaal dat op haast wetenschappelijke wijze onderzocht werd naar oorsprong, relatie met plaatsgebonden volksgebruiken, verwantschap met gelijkaardig materiaal in de buurlanden, danstechnisch onderzoek en studie van bepaalde danstypen.
De VZW Vlaams Dansarchief in 1974
De studiekring van 1964 was ondertussen in 1974 gestructureerd in de VZW Vlaams Dansarchief. De statuten verschenen in het Staatsblad van 2 oktober 1974. De stichtende leden waren: Adriaan Claeys, Marc De Maertelaere, Frans Geens, Marcel Moens, Dree Pauwels, Andrea Sterck en Gilberte Van Espen.
Foto uit de oude doos: in het midden Gilberte Van Espen, geflankeerd door Adriaan Claeys en Marc De Maertelaere.
De Dansuitgaven van Schoten
Dit alles heeft geresulteerd in de publicatie van thans zowat 25 dansbundels. Voor de volksdanswereld was dit het begin van een erg vruchtbare periode. Dankzij deze 25 dansuitgaven geraakte een schat van oud dansmateriaal verspreid over de honderden volkskunstgroepen en gilden in Vlaanderen. Dit dansmateriaal bevatte onder meer een rijkdom aan figuurdansen, waarvoor in binnen- en buitenland heel wat belangstelling bestond. Door het aanbod van internationale festivals kwamen onze dansers met hun rijk repertoire in de internationale belangstelling. Uitnodigingen vanuit verschillende landen, zelfs continenten, bleven niet uit. In het najaar 2004 kon aldus een delegatie van Vlaamse jongeren niet minder dan drie programma's op het podium brengen in China.