Tekens van hoop
In een doordraaiende wereld gaan we op zoek naar tekens van hoop als lichtjes in een donkere periode. Het gaat menig keer over zachte waarden in een harde omgeving.
Tijdens het eerste trimester van 2018 onderging ons tijdschrift ‘Volkskunst’ een metamorfose. Het laatste nummer van 2017 publiceerden we nog onder de klassieke vorm. Het eerste nummer van 2018 staken we in een nieuw gewaad: van A5- naar A4-formaat en van zwart-wit naar kleur. De titelpagina had tot en met 2017 steeds hetzelfde uitzicht. Een foto van de Vlaamse dansers tijdens de Europeade in Namur in 2016 sierde de frontpagina van het eerste nummer in 2018. IVV investeert in mensen en financiën om het tijdschrift te blijven uitgeven in de huidige vorm. Meerdere auteurs werken mee aan de realisatie in vaste of occasionele rubrieken. Wat inhoud betreft, sluiten we aan bij de rol van IVV als expertisecentrum, erkend door UNESCO. Momenteel verspreiden we het tijdschrift op ongeveer 180 exemplaren. Mensen en middelen zijn beperkt. Via een systeem van ruilabonnementen proberen we meer mensen te bereiken. Samenwerking met VVKB en Danspunt dient vooral complementariteit, waarbij iedere organisatie haar missie behartigt. In theorie laten onze beperkte middelen niet toe om ‘Volkskunst’ uit te geven, maar we doen het wel. Een teken van hoop.
Na Vlaamse volksdansen behoren de Vlaamse streekdrachten sedert begin december nu ook tot waardevolle elementen van ons immaterieel cultureel erfgoed. Deze realisatie gebeurde in samenwerking met de Werkplaats voor Immaterieel Cultureel Erfgoed. Wanneer we ‘Vlaamse streekdrachten’ ingeven via de website van de Werkplaats krijgen we foto’s en een begeleidende tekst te zien over de evolutie van kledij in Vlaanderen(1). Hiermee behoren Vlaamse volksdansen en streekdrachten nog niet tot de lijst van Vlaams Erfgoed. Toch is het onder de aandacht brengen, zowel via de website als via facebook, een symbolische erkenning van wat we al tientallen jaren koesteren. Meteen een oproep om studiewerk te koppelen aan het uitvoeren van Vlaamse volksdansen en streekdrachten om zinvol met het verleden om te gaan en toekomstperspectief te creëren. Weerom een teken van hoop.
Volkskunstgroepen zijn kernen van diverse activiteiten. Een gezonde groepsgeest is een belangrijk element in de continuïteit van de werking. We zien met tevredenheid dat heel wat volkskunstgroepen hun 50ste verjaardag hebben gevierd de voorbije jaren. Sommige van deze 50-plussers hebben ondertussen een respectabele leeftijd bereikt. We proberen de evolutie te volgen op basis van informatie die we doorkrijgen op het IVV-secretariaat. Volkskunstgroep Reintje Vos uit Kemzeke-Stekene moest in 2020 zijn 50ste verjaardag vieren. Om bekende redenen bleef de verjaardag uiterst bescheiden, zonder festival, meiboomplanting of buitenlandse reis. Maar de kalender liegt niet. In 2019 werd een tekst geschreven van een poppenspel over Reynaert de vos getiteld: ‘Reynaert en het Lammeke Gods’. Het poppenspel, dat kaderde in 50 jaar werking, kon pas eind november van 2022 uitgevoerd worden. Alhoewel de dimensies van zo’n poppenspel beperkt zijn, hadden meer dan 40 leden van de groep de handen vol met de voorbereiding. Vervaardigen van poppen, repetities, schilderen van decors, opnamen van kinderzang, licht- en geluidstechniek, publiciteit, opbouwen en terug afbreken, catering tijdens repetities en voorstellingen: genoeg om een ruime ploeg bijna drie jaar lang aan het werk te zetten. Zo’n 250-tal enthousiaste toeschouwers genoten van het resultaat. Contacten werden gelegd met andere gezelschappen. In Vlaanderen zijn nog verschillende poppentheaters actief. Zeker een onderwerp om verder uit te diepen en toe te lichten. Sterretjes van hoop in winterse nachten.
Het jaarlijks vendeltreffen is terug van weggeweest. We mochten op zondag 27 november een 40-tal vendeliers verwelkomen in Herentals. De jaarlijkse bijeenkomst is een hoogmis voor vendeliers, waarbij ook jongeren aan hun trekken komen. Het ontwikkelen van vendelreeksen evolueert naar veelzijdigheid: naast de trom vinden muzikale thema’s meer en meer ingang voor ondersteuning. Vlaggen van diverse grootte worden gebruikt. Kleinere vlaggen zijn nuttig bij initiatie. Dat ook kinderen aan hun trekken komen, mochten we ondervinden tijdens de IVV kinder-doe-dag in januari 2016. De data voor de komende drie jaar werden al vastgelegd voor het jaarlijks vendeltreffen. Opnieuw een teken van hoop.
De Vlaamse Volkskunstbeweging (VVKB) werkt hard aan een opleidingscursus voor dansleiders. De cursus zal grotendeels bestaan uit het vervolmaken van volksdanspraktijk en het leren leiden van dansrepetities met het oog op het onderhouden van kwaliteitsvol dansen. Interpretatie van dansbeschrijvingen en muziekpartituren evenals methodologie behoren tot de leerstof, naast achtergrondkennis en situering van dansvormen en dansen. De cursuswerking is gespreid over drie werkjaren, met aanvang op zondag 23 april. Op die dag wordt een instapdag georganiseerd. Het minimum van 20 inschrijvingen is ondertussen ruimschoots overschreden, want meer dan 30 belangstellenden schreven zich in. IVV ondersteunt de werkzaamheden met zijn expertise. Complementariteit komt hier in de plaats van parallelle werking. Nu kunnen we nog beroep doen op de ervaren dansleiders. Deze cursus moet de basis leggen voor de toekomst door een wisselwerking tussen cursisten en de volkskunstgroepen waar ze actief zijn.
IVV, VVKB en Danspunt werken verder aan de realisatie van de Dansbank. De Dansbank moet bijdragen tot maximaal ontsluiten van dansen en studie van dansgenres vergemakkelijken. Een ontwerp werd getoond tijdens het Rendez-Vous van Danspunt op zondag 11 december jongstleden. De mening van potentiële gebruikers is belangrijk bij het verder ontwikkelen. We koesteren de hoop dat de Dansbank mag uitgroeien tot een krachtig instrument voor volksdanspraktijk.
We nemen afscheid van een turbulent jaar. Afscheid is de samenscholing van alle verlangens. We kijken uit naar een 2023 waarin we terug dicht bij elkaar steun kunnen vinden om keer op keer samen te dansen, te musiceren en te vendelen. Waarin we op tijd blij en fier onze traditionele kledij mogen aantrekken. Waarin we een zo ruim mogelijke aandacht mogen besteden voor wat het alledaagse leven te bieden heeft aan tradities en wat het verleden ons leert over de toekomst. Het mag ook een teken van hoop zijn dat de kerstroos of Helleborus niger ondertussen bloeit, ondanks de somberheid en koude.
Langs deze weg wensen we al onze lezers een bloeiend jaar met – indien mogelijk – gemiddeld minstens één (volks)dans per dag!
Gert Laekeman
1. Werkplaats Immaterieel Erfgoed. Het dragen van streekdrachten in Vlaanderen: https://immaterieelerfgoed.be/nl/erfgoederen/het-dragen-van-streekdrach… geraadpleegd op 8 december 2022.