Een of meerdere talenten
Woekeren met talenten in de Vlaamse Erfgoedwereld. Van droom naar werkelijkheid.
Ik zit comfortabel in de Eurostar. Aan 300 km per uur snellen we naar Londen. Er wachten mij twee dagen van intensief vergaderen op Europees niveau over geneeskrachtige planten. Boeiend, want het interesseert mensen om te weten wat de natuur te bieden heeft aan plantjes voor gezondheid en leefcomfort. We staan daarbij versteld over de bescheidenheid waarmee de natuur zich aanmeldt. De sleutelbloem bijvoorbeeld. We hebben wellicht sleutelbloemen in onze tuin. Maar die hebben eigenlijk nog weinig gemeen met de mooie natuurlijke soorten die we hier en daar nog in de natuur aantreffen. De sleutelbloemen in onze tuin hebben niet meer die slanke bladerloze stengel met kleine maar o zo mooie eindstandige bloemen. Neen ze zitten dicht tegen de grond. Ze moeten door hun omvang de aandacht trekken. Ze worden niet meer gebruikt om onze luchtwegen te zuiveren zoals de echte sleutelbloem. Ze zijn verworden tot een object dat de blikken op zich moet richten.
Aandacht trekken. Een centripetaal proces waarin wij graag een belangrijke rol spelen. Iedere mens is uiteraard belangrijk. Maar hoe buigen we de centripetale beweging om in een uitstraling, aanmoediging van onze omgeving, stimuleren van dialoog, verschaffen van inzicht, overbrengen van vaardigheden? We hebben heel wat talenten in onze volkskunstwereld. Het is een opgave om deze talenten te laten renderen. Meer dan ooit worden we met de vraag geconfronteerd: wat doen we om talenten op een constructieve manier te laten renderen? Hoe spreken we met deze talenten de brede gemeenschap aan? Enkele voorbeelden te overweging.
Steeds frequenter wordt het IVV aangesproken in verband met archieven. Verdienstelijke, uiterst verdienstelijke mensen of hun familie schenkt archieven aan het Instituut. IVV is blij met deze reflex. In plaats van schoon schip te maken met ‘de zolder van opa’, in plaats van alles maar naar het containerpark te brengen, krijgt IVV waardevolle stukken binnen. De parabel van de talenten indachtig, kan een archief niet renderen door het weg te stoppen. IVV heeft sedert drie jaar een constructieve samenwerking met het KADOC van de KU Leuven. Wanneer archieven worden binnengebracht, zorgen we (versta: zorgt Hugo Bulterijst) voor een grondige inventarisatie. Stefaan (Haesen), onze secretaris maakt de inhoudsopgave openbaar via de webstek van IVV. Eens dat proces rond, gaan de geïnventariseerde archiefstukken naar KADOC. Daar maakt onze contactpersoon Godfried Kwanten de archieven toegankelijk. Stukken kunnen geraadpleegd worden in de bibliotheek van KADOC. Het archief blijft eigendom van de erfgenamen, en kan terugkeren naar de familie wanneer hernieuwde belangstelling zou ontstaan. De eventuele kosten van ter beschikking stellen in het KADOC worden gegenereerd via sponsoring.
Recent schonk Marc De Maertelaere zijn persoonlijk archief aan IVV. Marc was medestichter van het Vlaams Dansarchief dat uitgroeide tot het huidige IVV. We kunnen Marc en de familie niet genoeg danken voor de waardevolle archiefstukken. We vinden in Marc’s archief stof genoeg om geschiedenis te (her)schrijven. In samenwerking met KADOC zijn we nu in staat om hele jaargangen van moeilijk terug te vinden tijdschriften te inventariseren en toegankelijk te maken. Het is enkel op deze manier dat jonge en minder jonge mensen vroeg of laat de weg vinden naar wat Vlaanderen aan volkskunst te bieden heeft.
Talenten niet in de grond stoppen. Een bijbels beeld dat inspireert. Zaterdag 29 november mochten we ervaren dat er heel wat boven water kan komen aan waardevolle dansen of bewerkingen ervan. Het IVV is zich bewust van het talent dat in volkskunstgroepen en gilden aanwezig is. Die talenten mogen we beschouwen als sleutelbloemen die moeten kunnen getuigen van ons Vlaams cultureel erfgoed. Het Dansarchief binnen IVV werkt nu samen met volkskunstgroepen om beschrijvingen van dansen te hertalen naar een standaardtaal. Dansbeschrijvingen, tekeningen, muzieknotatie en achtergrondinfo moeten hun weg vinden naar de brede volkskunstgemeenschap. Hierbij kan de IVV-webstek hulp bieden. We zijn er ons van bewust dat beelden uiterst gewenst zijn om mensen in hun danslust te ondersteunen. Om ons cultureel erfgoed de eer te geven die het verdient is het streven naar aan een kwaliteitsvolle opname een ‘must’. Wat dat betreft moet het mij van het hart dat we niet gelijk wat op YouTube kunnen zetten.
Talenten ter beschikking stellen vraagt ook een zekere vorm van onthechting. Ons volkskunstlandschap vertoont een veelkleurigheid waarbij de mooiste regenboog verbleekt. Net zoals in de regenboog, hebben we al die kleuren nodig om het beeld aanlokkelijk te houden. IVV wil zich inzetten om in een soms buiig landschap het perspectief op het veelkleurenpalet mee gestalte te geven. Meer dan ooit hebben we mekaar nodig om de pelgrimstocht verder te zetten met de tas waardevol cultureel erfgoed.
De eerste zondag van maart hoorden we hoe Mozes de 10 geboden ontving op de Sinaï. Als mogelijke inspiratie op onze pelgrimstocht hierbij nog 10 overwegingen.
| 1. Geen paniek op de Titanic. IVV is mee aan boord. We minderen vaart wanneer er ijsbergen opduiken: laveren tussen hindernissen vraagt tijd, maar loont. |
| 2. Vijftig, 40, 30, 20, 10 of zelfs 5 jaar engagement voor Vlaamse Volkskunst geeft recht op een rustpauze. We springen niet overboord. IVV wil uitnodigend werken en niet dwingend. Paradijsvogels strijken slechts neer op handen die niet grijpen. |
| 3. Om te kunnen samenwerken moeten we niet noodzakelijk van hetzelfde gedacht zijn. Onderling respect staat garant voor teamgeest. Het hardnekkig vasthouden aan principes niet. Het beleid vraagt om een duidelijke partner. IVV wil bijdragen in het faciliteren van boodschappen naar het beleid. |
| 4. De gemeenschap staat boven het individu. IVV wil mee inspirerend werken in een gemeenschap die Vlaamse Volkskunst behartigt. |
| 5. Beoefening moet primeren op administratie. IVV vindt eenvoud geniaal. |
| 6. Dans, vendelspel en muziek, werken aan verantwoorde kledij en andere activiteiten zijn heilzaam voor lichaam en geest. IVV onderschrijft deze vormen van volkskunst en draagt bij tot promotie van een gezonde leefwijze. |
| 7. Immaterieel cultureel erfgoed bezielt een gemeenschap. Wat IVV de voorbije 50 jaar heeft gearchiveerd zal niet meer verloren gaan. Het komt er nu op aan dat erfgoed in te passen in wat vooral jonge mensen bezig houdt. |
| 8. De wereld is ons dorp, maar die grote wereld sluit niet uit dat we de rijkdom van onze eigen omgeving exploreren. IVV wil zorgen voor verspreiding van gegevens via intense netwerking. |
| 9. Een goede gebuur is meer waard dan een ver familielid. IVV ging het voorbije jaar op bezoek bij een aantal partners. Dat initiatief zetten we verder. |
| 10. IVV pleit tenslotte voor constructieve samenwerking. Grote mensen laten monumenten na en geen ruïnes. |
Wanneer we toch nog zouden twijfelen aan het nut van samenwerking, luisteren we naar de woorden van Zjef Vanuytsel:
... Maar denk niet ik ga mijn eigen gang
denk niet ik ga het veranderen
want alleen ben je te klein en te bang
je kunt niet zonder de anderen ...
Laten we mekaar succes toewensen en tot weldra !
Gert Laekeman
Voorzitter IVV
Afbeelding:
De gulden sleutelbloem of Primula veris L. is een bescheiden maar mooie voorjaarsbloeier. Extracten van de wortel worden in hoestdranken verwerkt om onze luchtwegen te zuiveren (bron: http://www.kuleuven-kulak.be/bioweb/?page=guide&lang=nl jongste raadpleging 10 maart 2015).